Nguyên nhân chủ quan là những năm qua công tác quản lý các công trình cấp nước sinh hoạt tại một số xã trên địa bàn hình bầu cua tôm cá chưa được quan tâm đúng mức; ý thức bảo vệ của người dân trong sử dụng và khai thác các công trình còn hạn chế. Còn ảnh hưởng khách quan là diễn biến thời tiết khắc nghiệt, bất thường. Mùa khô, lượng nước ở các khe, suối cạn kiệt nên công trình không có nước, nằm phơi nắng, đến mùa mưa thì thường xuyên xảy ra lũ, gây xói mòn, sạt lở làm hư hỏng công trình. Trong tổng số 140 công trình NSH thì chỉ có 12 công trình hoạt động tốt và cơ bản cấp đủ nước phục vụ sinh hoạt cho người dân; 29 công trình hoạt động ở mức trung bình, mùa mưa đủ nước sinh hoạt cho người dân, còn mùa khô chỉ cấp nước cho khoảng 60 - 80% số hộ sử dụng nước theo công suất thiết kế; 32 công trình hoạt động kém hiệu quả, chỉ cung cấp nước cho khoảng 40 - 60% số hộ theo công suất thiết kế. Còn lại 67 công trình không hoạt động do không đủ nguồn nước và xây dựng từ lâu đã bị xuống cấp nghiêm trọng, hư hỏng nặng, việc nâng cấp, sửa chữa công trình không còn hiệu quả, như: Công trình NSH bản Co Ngựu (xã Mường Mùn), công trình NSH bản Háng Khúa (xã Phình Sáng), công trình NSH bản Ten Hon (xã Tênh Phông), công trình NSH bản Cộng (xã Chiềng Ðông), bản Noong Liếng (xã Quài Nưa), công trình NSH bản Háng Chua (xã Ta Ma)...

Nhằm quản lý, khai thác, sử dụng hiệu quả công trình NSH, UBND hình bầu cua tôm cá đã chỉ đạo cơ quan chức năng, chính quyền các xã tăng cường tuyên truyền vận động người dân trên địa bàn chấp hành tốt các quy định về sử dụng, khai thác và bảo vệ các công trình NSH bằng nhiều hình thức như: Phát trên hệ thống loa truyền thanh; treo pa nô, khẩu hiệu; lồng ghép tuyên truyền trong các cuộc họp khối, bản, tiếp xúc cử tri... Hàng năm, UBND huyện cũng triển khai thực hiện đánh giá Bộ Chỉ số nước sinh hoạt hợp vệ sinh đảm bảo quy định theo các hướng dẫn của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Ðồng thời, chỉ đạo UBND các xã, thị trấn thường xuyên báo cáo tình hình quản lý, sử dụng, khai thác và hiện trạng các công trình NSH. Ðối với công trình đã hết thời gian khấu hao, không hoạt động, hình bầu cua tôm cá đề nghị được thanh lý, còn các công trình có thể sửa chữa huyện đề nghị hỗ trợ kinh phí sửa chữa, nâng cấp.

Theo kế hoạch, hình bầu cua tôm cá sẽ xây dựng mới 4 công trình NSH nông thôn tập trung trong kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm (2021 - 2025). Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất đối với Tuần Giáo là ngân sách còn hạn hẹp; trong khi nhu cầu sửa chữa các công trình trên địa bàn rất lớn. Do vậy, trước mắt, trong khả năng của huyện chỉ có thể cân đối được một phần kinh phí để ưu tiên sửa chữa cấp bách đối với một vài công trình cấp thiết. Các công trình NSH bị hư hỏng nhỏ thì nhân dân tự khắc phục, sửa chữa nhằm đảm bảo phục vụ NSH.